Belevingsonderzoek

Belevingsonderzoek bij jonge inwoners

Wat leeft er bij kinderen en jongeren in jouw gemeente? Kinderen en jongeren zijn experten over hun eigen leefwereld. Als lokaal bestuur sta je het dichtst bij die leefwereld. Via leuke methodieken, aangepast aan de doelgroep, krijg en houd je voeling met wat er leeft bij de jonge inwoners in jouw gemeente. Dit levert nuttige informatie op waarmee je het lokaal beleid kan voeden.  

Snel naar

1. Wat is belevingsonderzoek?
2. Waarom zou je belevingsonderzoek voeren?
3. Hoe pak je het aan?
4. Tips & tricks

1. Wat is belevingsonderzoek?

In beeld brengen van beleving

Beleving = ervaring, perceptie, aanvoelen, interpretatie, betekenis.

Het is kwalitatief onderzoek

• Diepgang en kwaliteit van de gesprekken en discussies zijn van belang. 

• Diversiteit van de respondenten is belangrijker dan het aantal respondenten.

2. Waarom zou je belevingsonderzoek voeren? 

Er zijn heel wat goede redenen te bedenken voor het voeren van belevingsonderzoek bij kinderen en jongeren in je gemeente. We sommen er enkele op: 

• Je vertrekt vanuit het perspectief van kinderen en jongeren
• Je brengt leefwereldperspectief binnen in het beleidsdiscours. Goed beleid vertrekt vanuit de doelgroep.
• Kinderen en jongeren zijn expert in hun eigen leefwereld, in het jong zijn
• Je maakt werk van een duurzaam beleid
• Het lokale bestuursniveau is het niveau het dichtste bij hun leefwereld
• ...

3. Hoe pak je het aan?

Focus bepalen en thema's afbakenen

Er bestaan tal van mogelijkheden om belevingsonderzoek aan te vatten. Alles hangt af van je doelstelling. Wil je een breed en groots onderzoek voeren over thema's, leeftijden en beleidsdomeinen heen? Of ga je eerder voor een thematisch gericht belevingsonderzoek, gericht op een specifieke leeftijdsgroep?

Denk goed na over hoe je één of meerdere thema’s afbakent waarrond je belevingsonderzoek gaat voeren. De volgende vragen kunnen hierbij nuttig zijn.

• Welke parameters zijn voor jou/jouw gemeente belangrijk voor een goed thema?
• Wat is voor jou/jouw gemeente nodig om keuzes te maken hierin?
• Wie binnen de gemeente heeft het mandaat om dit te bepalen? Mag je zelf thema’s kiezen? Of de thema’s voordragen en iemand anders beslist?

We geven graag nog enkele tips mee in de effectieve afbakening van een thema.

• Formuleer het thema als een onderzoeksvraag. Voeg er eventueel subvragen aan toe die je wil gaan beantwoorden. Dat zal je richting geven in je belevingsonderzoek en zo kan je op het einde antwoorden formuleren op de onderzoeksvragen.
• Hoe concreter het thema geformuleerd is, hoe tastbaarder voor jezelf en anderen. Dat kan een groot voordeel zijn.
• Zorg dat het thema een relevante link heeft met de leefwereld van kinderen en jongeren.
• Kies een thema waar je als gemeente straks ook effectief het verschil kan gaan maken.

Een methodiek ontwikkelen

Bij de ontwikkeling van de methodiek denk je best goed na over de volgende zaken

• Wat te doen vooraleer je in actie schiet?
• Welke voorbereidingen treffen?
• De juiste vragen stellen

We werkten deze zaken verder uit in dit document.

Begeleiding door Bataljong?

Er zijn verschillende mogelijkheden om een begeleiding (op maat) aan te gaan via Bataljong. We lijsten er enkele op:

• Je gaat voor het label kindvriendelijke steden en gemeenten. In het traject dat je hierrond kan doorlopen, zit een breed en diepgaand kwalitatief belevingsonderzoek vervat. De bedoeling hierbij is rond enkele prioritaire thema's de beleving van kinderen en jongeren in beeld te brengen en hieruit lessen te trekken voor de strategie kindvriendelijkheid.
• In groep belevingsonderzoek uitvoeren. Bataljong organiseert op regelmatige basis groepstrajecten belevingsonderzoek. Een groep van +/- 5 lokale besturen voert simultaan belevingsonderzoek uit. Resultaten en aanpak worden vergeleken met elkaar in dit groepstraject. 
• Een individueel traject, gefocust op 1 specifiek thema (bv. hoe beleven kinderen en jongeren hun vrije tijd in onze gemeente) of een specifieke doelgroep (bv. hoe beleven 14-16 jarigen de gemeente?). Bataljong biedt begeleidingen op maat van lokale besturen aan.  
• Inspraak en participatie organiseren is voor ons één van de hoofdtaken van een jeugdraad. De jeugdraad kan een belevingsonderzoek opzetten om te kunnen spreken vanuit de doelgroep. Jeugdambtenaren hebben de opdracht dit te ondersteunen of te versterken.

4. Tips & tricks

Zoek inspiratie

Je hoeft het warm water niet uit te vinden. Neem contact op met gemeenten uit jouw regio of Bataljong, en wie weet kun je vlot aan de slag met het methodieken die reeds elders uitgetest zijn. 

Voor een belevingsonderzoeker

• Focus op beleving, eerder dan op meningen.
• Benader het thema zo open mogelijk, zet je eigen oordelen opzij. 
• Probeer zo weinig mogelijk te sturen. Wees je bewust van het feit dat 'niet sturen' onmogelijk is.
• Werk breed-diep-breed. Begin breed om af te bakenen wat kinderen en jongeren zelf belangrijk vinden aan een thema. Vervolgens ga je in de diepte op de vragen en afspecten van het thema die de kinderen en jongeren zelf aanbrengen. Eindig breed om kinderen en jongeren te kans te geven om aanvullingen te doen, prioriteiten aan te geven…
• In de relatie tussen kind en onderzoeker, hebben de kinderen de vrijheid om de onderzoeker toe te laten of juist op afstand te houden. De onderzoeker is eerder terughoudend /afwachtend (≠ passief).

Voor registratie

• Om een goed verslag te hebben, is het nuttig dat je 1 moderator/onderzoeker hebt en 1 verslagnemer/assistent.
• Probeer zo letterlijk mogelijk verslag te nemen van het onderzoek.
• Noteer ook (nadien) wat je verraste, wat je eruit leert en wat eruit springt voor de onderzoekers.
• Zorg voor een goede registratie van de respondenten. Dit is handig om te monitoren hoe divers de respondenten zijn op een aantal parameters. Nuttige zaken om te registreren zijn:
  • Leeftijd
  • Geslacht
  • Onderwijsvorm
  • Woonplaats (gemeente, deelgemeente of wijk, naargelang wat voor jou interessant is)
  • Maatschappelijke kwetsbaarheid. Dit is niet makkelijk en soms is (de kans op) kwetsbaarheid enkel af te leiden uit de context of de woonplaats.
  • ...