Structurele participatie

Hoe werk je aan structurele participatie?

Hoe bedden we participatie structureel in? Hoe maken we werk van een permanente dialoog met kinderen en jongeren? Over de antwoorden op deze vragen zijn al heel wat woorden uitgewisseld en is al veel inkt gevloeid. Er bestaat geen gouden formule die voor elk stads- of gemeentebestuur werkt, maar we bieden je graag enkele handvatten aan.

Structurele participatie?

We beginnen bij het begin. Wat is dat nu eigenlijk: structurele participatie? We spreken van structurele participatie als een initiatief niet bij een oneshot blijft. Het is meer dan een eenmalige of projectmatige actie. Het gaat om acties die je in de structuren of systemen inbakt (bv. een jeugdraad of kinderraad erkennen) of uitvoert volgens een bepaalde systematiek (bv. elke keer kinderen bevragen bij de inrichting van een speelterrein).

Hoe kan je dit in je eigen bestuur nagaan? Kijk welke beschreven afspraken of vaste gewoonten er zijn rond de organisatie van participatie. Die afspraken kunnen gaan over wie, wat, waar, waarom, wanneer, hoe en hoeveel. Bijvoorbeeld: staan er afspraken rond de organisatie van participatie beschreven in het participatiereglement of zijn er participatie-acties opgenomen in het meerjarenplan? Is er tijd en mandaat voorzien in het takenpakket van een medewerker? Is het de gewoonte om tweejaarlijks een thematisch belevingsonderzoek te doen bij kinderen en jongeren in de gemeente?

Het zit in het DNA

Als het structureel is, is het onomstotelijk(er). Het draagt bij aan een permanente dialoog om de vinger aan de pols te houden bij wat kinderen en jongeren nodig hebben. Het maakt deel uit van het DNA van je bestuur. Je kunt er moeilijk omheen. Met deze omschrijving kom je al snel in de verleiding te denken dat het enkel over formele strategieën gaat, zoals die opgenomen in een participatiereglement. Maar zoals je al verwachtte, gaat het over veel meer dan dat.

Het gaat ook over de participatieve (basis)houding van jou, je collega’s, je partners, je inwoners. Hoe kijken jullie naar participatie van kinderen en jongeren? Hoe staan jullie tegenover volwaardig actorschap en de competentie van kinderen en jongeren in participatieprocessen? Hoe gemotiveerd zijn jullie om kinderen en jongeren een stem te geven in beleidsprocessen? Maken jullie voldoende de reflex om hun stem te horen en mee te nemen?

We kunnen dus een onderscheid maken tussen wat zichtbaar is (acties, projecten, reglementen, meerjarenplan…) en wat onzichtbaar is (houding, overtuigingen, gedragingen…). Om dat duidelijker te maken gebruiken we de metafoor van de ijsberg.

Wil je meer weten over de spreekwoordelijke ijsberg en hoe jij in je bestuur kan werken aan de zichtbare en onzichtbare processen die leiden tot structurele participatie? Klik hieronder op de knop en lees de volledige tekst.

Enkele highlights:

• De onzichtbare participatiecultuur creëer je niet zomaar. Hoe begin je eraan? Installeer veelvuldig eerlijke participatiekansen vanuit volwaardig actorschap om kinderen en jongeren mee te krijgen en zich mede-eigenaar te laten voelen. En werk aan draagvlak binnen je bestuur. In de tekst lees je hoe je dit kan aanpakken.
• Op het zichtbare niveau, dat van de systemen, zijn er legio opties om aan structurele participatie te werken. Vanaf het moment dat je beslist om een eenmalige participatie-actie herhaaldelijk te organiseren, ben je bezig. Verder kan je denken aan vaste inspraakorganen, mensen, mandaten, tijd en middelen, ingebouwde mechanismen... In de tekst vind je meer uitleg en voorbeelden.