Het Vlaams regeerakkoord voor Jeugd

Het Vlaams regeerakkoord telt ruim 200 pagina’s. Het is op heel veel plaatsen relevant voor kinderen en jongeren en lokale besturen (welzijn, onderwijs, enz.). Bataljong heeft niet de slagkracht voor een gehele analyse. Bovendien is een regeerakkoord soms nog vaag en slechts over weinig punten is geweten welke budgetten ertegenover staan. Er is enkel een begrotingsdocument bekend dat enkele grote transversale middelenbewegingen in kaart brengt (de grote investeringen en besparingen), maar dat bevat weinig details. Tegen half november verwachten we voor elke minister, voor elke beleidsveld, een beleidsnota + een begroting. Daarin zal meer duidelijk worden.

Op deze pagina duiken we vooral in de passage rond het beleidsveld jeugd in het regeerakkoord en vullen we aan met enkele belangrijke andere elementen.

Het beleidsveld jeugd

Ongeveer 1,5 pagina in het regeerakkoord is hieraan gewijd. Neem best even de moeite om die zelf te lezen. Je vindt ze vanaf pagina 189.

Wat valt er ons op?

• Veel aandacht voor een lange termijnplan rond Jeugdinfrastructuur. Wel een grote focus op ‘bovenlokale’ jeugdinfrastructuur. Lokale besturen worden als partner gezien en er komt ondersteuning in de vorm van kennis en expertise, tools en (uitbreiding van) gerichte subsidies (bv. energiezuinigheid…) Bataljong moedigt lokale besturen aan een meerjarenplan jeugdinfrastructuur te maken als deel van je strategisch meerjarenplan. We zijn benieuwd naar hoe lokale besturen met zo’n plan zullen kunnen inhaken op het masterplan van Vlaanderen. De afbakening van jeugdinfrastructuur is trouwens niet heel duidelijk. In de beleidsvelden cultuur, sport, onderwijs… is er ook veel aandacht voor infrastructuur. In de lokale praktijk is dat vaak een geïntegreerd verhaal.
• De aandacht voor de preventieve kracht van jeugdwerk en de aandacht voor beleidsdomeinoverschrijdende aanpak van mentaal welbevinden. De link met de snelle uitrol van OverKop-huizen (onder welzijn) waar het jeugdwerk vaak een partner is, is snel gelegd, maar het zegt nog weinig over waar we effectief naartoe gaan.
• We hopen dat de passage over buiten spelen (kinderen) en buiten zijn (jongeren) in ‘veilige en leefbare buurten’ betekent dat de ondersteuning hierover structureel van aard wordt en niet enkel met projectmiddelen (bv. 365 dagen buiten spelen – de Hangmakers …).
• Inzetten op transversaal Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleid moedigen wij uiteraard aan. Het reflecteert de lokale praktijk en door krachten te bundelen spring je verder.
• Men wil ‘regulitis’ (een jeugdwerkwoord) aanpakken. Teveel regels belemmeren jeugdwerk of het opzetten van events. Tegelijk wordt de uitzondering rond het attest strafregister in het jeugdwerk geschrapt. We volgen nauw mee op welke procedures daarover zullen volgen en gaan aan tafel met DCJM voor een nieuw draaiboek. We willen vermijden dat lokale besturen daar voor verenigingen garant voor moeten staan.
• Men kiest voor decretale rust na lancering van een nieuw jeugddecreet eind 2023. De subsidies voor IGS-en blijven dus bewaard (indienen in 2026). Een lokale jeugdraad blijft verplicht.
• We gaan ervan uit dat het ‘optimaliseren’ van de samenwerking tussen de intermediaire organisaties (Bataljong, De Ambrassade, JINT en de fusie KeKi / Kireco) geen eufemisme wordt voor een besparing.
• Steden en gemeenten worden aangezet tot straffe participatie van kinderen & jongeren. Het label kindvriendelijke steden en gemeenten dient als hefboom. Bataljong is blij met de vermelding. Intussen zijn er 47 steden & gemeenten die dat label dragen. Bataljong is ambitieus om dat nog verder te laten doorgroeien, en rekent daarvoor op meegroeiende ondersteuning in de volgende legislatuur.

Welkom minister Depraetere

Melissa Depraetere van Vooruit is intussen de nieuwe minister van jeugd. We kijken ernaar uit om samen de brug te maken tussen het Vlaams en het lokaal jeugdbeleid. Jeugdwerk- en jeugdbeleid wordt in de eerste plaats lokaal gerealiseerd. Als het Vlaams beleid vorm krijgt met de kennis van de lokale (beleids)praktijken, dan kan het Vlaams beleid dat lokaal verhaal ook beter ondersteunen en aanvullen. Samen maken we sterker beleid voor jonge inwoners.

Minister Depraetere heeft bovendien enkele andere bevoegdheden die van wezenlijk belang zijn voor kinderen en jongeren. Een krachtig klimaatbeleid heeft enorm veel impact op de toekomst van kinderen en jongeren. En ook woonbeleid is jeugdbeleid. Op de circa 150 lokale Debattles was betaalwaar wonen vaak een hot toppic. En uiteraard rekenen we ook op onze minister om vanuit haar brede jeugdreflex samenwerkingen aan te gaan met haar collega ministers op andere beleidsdomeinen.

Van Regeerakkoord naar Beleidsnota

Elke minister schrijft, voor elk beleidsveld, een beleidsnota voor de komende legislatuur. Met strategische, en operationele doelstellingen en acties… Dat omvat het brede plaatje en er komt een meer gedetailleerde begrotingstabel bij. Het is vergelijkbaar met het strategische meerjarenplan van een lokaal bestuur. Een belangrijk verschil is wel dat de ministers dit werk al moeten rond hebben tegen half november. Waanzinnig snel dus als je weet dat een maand vooraf het kabinet nog in opstart is en nog niet alle raadgevers gestart zijn. Bovendien eisen lokale verkiezingen van vele politici ook nog wel wat aandacht op.

Bataljong reikt alvast een reeks suggesties aan voor de opmaak van die beleidsnota, en stemt die o.a. af met DCJM. Het departement cultuur jeugd media zal zeker ook een belangrijke rol spelen om de nota omvattende te maken en te koppelen aan de voor hande zijnde historische en misschien ook nieuwe budgettaire kaders.

Wat met de andere beleidsvelden?

Zoals gezegd heeft Bataljong niet de capaciteit om op elk beleidsveld even intensieve screenings te doen en lobbywerk te verrichten. In het bijzonder volgen we wel enkele andere zaken zo nauw mogelijk op:

• Er lijkt een stuk gehoor te komen voor de noodkreten uit lokale besturen met een enorm tekort aan budget om het decreet BOA (buitenschoolse opvang en activiteiten) waar te maken. Vanaf 2026 zal er immers 80 miljoen extra geïnvesteerd worden.
• We volgen in het bijzonder ook de ontwikkelingen rond Vroeg & Nabij en daarbij aansluitend het beleid rond OverKop verder op.
  • Bataljong vraagt een verduidelijking van de plaats van lokale besturen in OverKop-netwerken, een erkenning van hun regiekracht, een kwaliteitskader voor OverKop-huizen, een betere ondersteuning, en een toekomstvisie wanneer het gaat om OverKop als eventuele integrale draaischijf voor preventie- en welzijnspartners gericht op +12 jarigen…  (een beetje naar het model van Huis van het Kind).
  • In het regeerakkoord lezen we daarover: "We zetten daarom ook verder in op psycho-educatie, onder meer in de OverKop-huizen. De OverKop-huizen breiden we verder uit over heel Vlaanderen en streven naar minstens 1 OverKop-huis in elke eerstelijnszone, dat zich laagdrempelig opstelt om jongeren met een hulpvraag te lokaliseren en ondersteunen. We integreren zo veel mogelijk het hulpverleningsaanbod voor jongeren – waaronder het aanbod van de jongerenadviescentra (JAC’s) – in de OverKop-huizen met als doel het voor de jongeren eenvoudiger, duidelijker, gestroomlijnder en efficiënter te maken."
  • We blijven uiteraard ook oproepen om de oorzaken rond mentaal welbevinden weg te nemen, eerder dan de symptomen aan te pakken. In onze maatschappij is de druk op individuen (in kwetsbare situaties), jong en oud, erg groot. Lees onze visie mentaal welbevinden.
• We volgen ook de ontwikkelingen op rond schaalvergroting: fusies, IGS-en, referentieregio’s, en eventuele aanpassingen aan het gemeentefonds.

We houden je hier verder op de hoogte van de belangrijkste ontwikkeling in het Vlaams (breed) jeugdbeleid.