De (financiële) impact van crisisjaren op lokale jeugdorganisaties
Crisissen en de impact op jeugdorganisaties
Het zijn onzekere (financiële) tijden voor iedereen, zo ook voor lokale jeugdorganisaties. Het lokaal bestuur is de partner waar deze organisaties naar kijken voor ondersteuning. Maar wat kan je als lokaal bestuur doen om je lokale verenigingen en organisaties door deze moeilijke periode te helpen?
Hoe zorg je dat de opeenvolging van crisissen je lokale verenigingsleven niet nekt?
Zorg dat lokale jeugdorganisaties de gestegen kosten niet alleen moeten dragen. Neem als lokaal bestuur je deel op en ondersteun hen om ook zelf op zoek te gaan naar extra middelen. Met deze pagina geven we je 4 principes mee om vanuit te vertrekken en staan we even stil bij de impact van drie opeenvolgende crisismomenten: de nasleep van de coronacrisis, de energiecrisis en de zeer snel stijgende inflatie.
Snel naar
Inhoud
Ken je lokale jeugdorganisaties en hun noden
Zorg als lokaal bestuur en als jeugddienst dat je dicht bij de jeugdorganisaties staat. Zo pik je snel signalen op en kan je snel inschatten welke organisaties in de problemen dreigen te komen. Door een goed zicht kan je de ondersteuning van de gemeente ook afstemmen op de specifieke noden van organisaties. Door hun eigenheid is voor sommige organisaties de impact van stijgende kosten veel groter dan voor anderen. Algemene ondersteuningsmaatregelen zijn daarom niet altijd even effectief of zijn voor sommige organisaties niet voldoende.
Organiseer dus eventueel een bevraging onder de lokale organisaties om zicht te krijgen op waar organisaties mee worstelen. In het eerste jaar van de corona crisis gaven we een aantal tips over hoe je lokaal jeugdwerk kon bevragen en gericht kon ondersteunen. Lees ze hier nog eens na.
Ondersteun je lokale jeugdorganisaties in het zoeken naar mogelijke besparingen
Voor jongeren is het niet altijd eenvoudig om de stijging van kosten realistisch in te schatten. Maak hen om te beginnen al attent op de stijgende kosten en geef hen informatie over hoe ze die kosten correct in beeld kunnen brengen. Veel organisaties zullen voor info en ondersteuning ook bij hun koepel terecht kunnen, verwijs hen door, maar heb zeker extra aandacht voor verenigingen die niet onder een koepelorganisatie vallen.
Help organisaties om besparende maatregelen te nemen. Als jeugddienst heb je een helicopterzicht en kan je verenigingen samen brengen zodat ze elkaar kunnen versterken of kunnen samenwerken. Misschien kan je als gemeente zelfs een groepsaankoop met extra korting ondersteunen?
Om te besparen zijn soms extra investeringen nodig, bekijk of je daar vanuit het lokaal bestuur extra ondersteuning voor kan voorzien.
Ondersteun je lokale jeugdorganisaties om gestegen kosten te dragen
Help organisaties nadenken over manieren om extra inkomsten te vinden. Soms moet je daarvoor zaken in vraag durven stellen of een aantal drempels wegnemen.
- Kan er bijvoorbeeld worden nagedacht over het verhogen van het lidgeld of de deelnameprijs voor activiteiten? Kan je als lokaal bestuur een oplossing voorzien voor leden die dat gestegen lidgeld niet (meer) kunnen betalen?
- Kan een vereniging rekenen op hulp van de achterban? Met een extra inzamelactie of verkoop, door materiaal donaties, door ouders die via een bedrijf extra korting kunnen voorzien op materiaal?
- Kan de gemeente meer kansen voorzien voor organisaties om een extra vergoeding te verdienen door te helpen bij evenementen van de gemeente? En kunnen die vergoedingen worden geïndexeerd?
Zorg als gemeente dat je op tijd detecteert wanneer organisaties ondanks extra inspanningen toch in financiële problemen komen en ondersteun hen dan op maat.
Blijf binnen het lokale bestuur en breder de maatschappelijke meerwaarde van jeugdorganisaties en dus het belang van goede ondersteuning benadrukken
Vrije tijd is een basisrecht voor alle kinderen en jongeren. Laat dat recht niet onder druk komen te staan door besparingen.
- Laat geen kans onbenut om jeugdorganisaties in de spotlight te zetten en hen te wijzen op hoe belangrijk ze zijn.
- Blijf inzetten op officiële en informele momenten om hen te bedanken voor wat ze doen.
- Zorg dat de verwachtingen naar jeugdorganisaties rond te leveren inspanningen fair zijn. Zowel in verhouding met de draagkracht in de organisatie als in verhouding met de inspanningen die anderen leveren.
Nasleep van de Corona crisis
Voor veel vrijwillige initiatieven en organisaties die met vrijwilligers werken is de impact van corona op de werking nog steeds goed voelbaar. Veel organisaties merken dat vrijwilligers motiveren en vooral nieuwe vrijwilligers zoeken niet meer zo vlot gaat.
Voor verenigingen gaat dit dikwijls gepaard met een verlies aan kennis, omdat vrijwilligers stopten in de voorbije twee jaar en er niet meteen opvolging was.
Dit zorgt er allemaal voor dat organisaties terug moeten focussen op de kern van waar ze mee bezig zijn en de tijd die ze vrij maken moeten inzetten om opnieuw vrijwilligers aan te trekken. Daardoor is het soms moeilijk om aan extra verwachtingen te voldoen of om op alle nieuwe kansen te springen.
Bij veel organisaties heeft de coronacrisis een gat geslagen in de financiële reserves. Organisaties hebben op dit moment dus dikwijls niet meer veel extra budget voor investeringen of om onverwachte kosten op te vangen.
Wat kan je als lokaal bestuur doen?
- Ondersteun jeugdorganisaties in het zoeken naar nieuwe vrijwilligers. Organiseer momenten waarop ze hun vereniging kunnen voorstellen. Zorg via het scholenoverleg voor toeleiding naar scholen waar ze reclame kunnen maken,...
- Voorzie in overeenkomsten, subsidievoorwaarden, … tijd voor het opnieuw opbouwen van de vrijwilligerswerking. Dat wil dus zeggen dat andere zaken misschien moeten worden geschrapt.
- Wees begripvol wanneer niet alle activiteiten vlot verlopen, minder vrijwilligers wil zeggen minder draagkracht, maar niet perse minder kosten!
- Zorg voor extra stimulansen voor organisaties die toch met nieuwe ideeën willen experimenteren.
Energiecrisis
De energiecrisis laat zich in overal voelen. Ook bij lokale jeugdverenigingen. Die verenigingen zitten niet altijd in de nieuwste gebouwen. Op zich was dat voordien niet altijd een probleem, maar wanneer gebouwen niet goed geïsoleerd zijn of niet zijn voorzien van energiezuinige apparaten kunnen de kosten voor energie snel oplopen.
De jongeren in een jeugdorganisatie zijn zich niet altijd bewust van dit grote verbruik of weten niet goed welke actie nu van hen verwacht wordt. Daarnaast vragen veel ingrepen om gebouwen energiezuiniger te maken een stevige investering die al dan niet via subsidies (voor een deel) kan worden teruggevraagd.
Ook wanneer jeugdorganisaties de energiekosten niet (volledig) zelf moeten betalen loont het de moeite om hen te sensibiliseren, want ook dan kunnen ze mee verantwoordelijkheid nemen om de energiekosten zo laag mogelijk te houden.
Wat kan je als lokaal bestuur doen?
Wacht als lokaal bestuur niet tot verenigingen je aanspreken omdat ze de energiefactuur niet meer kunnen betalen. Ga zelf pro-actief aan de slag met hen om actie te ondernemen:
- Check op welke manier je lokale verenigingen energiekosten krijgen doorgerekend. Worden de energiekosten betaald door de gemeente, wordt er doorgerekend of hebben ze een eigen contract met een energieleverancier?
- Worden de energiekosten doorgerekend?
Zorg dan dat dit gebeurt aan het laagste tarief. De verenigingen kunnen zelf niet op zoek naar een voordelig contract, dus zorg dat ze niet meer moeten betalen omdat de gemeente niet het voordeligste contract kon afsluiten met energieleverancier. - Wordt de energiekost door de gemeente betaald?
Maak je verenigingen dan bewust van de gestegen kosten. Sensibiliseer hen om verantwoord om te gaan met energie (verwarming, verlichting, …). Stimuleer hen om extra maatregelen te nemen om zo zuinig mogelijk te zijn. Misschien kan je wel een wedstrijd organiseren op zoek naar de energiezuinigste vereniging? - Hebben verenigingen een eigen contract met een energieleverancier?
Check dan of ze zich bewust zijn van de stijgende prijzen en de impact op de afrekening. Ondersteun hen bij het zoeken naar een goed energiecontract indien nodig.
- Worden de energiekosten doorgerekend?
- Bevraag je verenigingen over de impact van de energiecrisis op hun financiële situatie om zo een duidelijk zicht te krijgen op de noden. De staat van gebouwen kan een groot verschil betekenen in de energiekosten voor verenigingen!
- Ondersteun hen in het zoeken naar manieren om energie te besparen. Had je al gehoord van deze mogelijkheid voor jeugdlokalen om een gratis energiescan aan te vragen?
- Pulse biedt een energiecoaching aan voor lokale jeugdorganisaties met verbruik lager dan 40KW/m². Afhankelijk van de uitkomst is er de mogelijkheid om tot 10.000 euro subsidie voor het aanpakken van de quick wins. Aanvragen is doorlopend mogelijk tot 1 september 2023.
- Ligt het verbruik hoger dan 40KW/m²?Dan kan je een heuse energiescan aanvragen bij Pulse die wordt uitgevoerd door het Vlaamse Energie Bedrijf. Na een scan volgt de mogelijkheid om investeringssubsidies aan te vragen bij DCJM voor bedragen boven de 10.000 euro.
- Hebben jeugdorganisaties extra tips of wat inspiratie nodig over wat ze zelf kunnen doen? Verwijs hen dan zeker door naar deze pagina van de Ambrassade.
- Neem als lokaal bestuur je verantwoordelijkheid bij gebouwen die van de gemeente zijn. Investeer (samen) in aanpassingen die een impact hebben op het energieverbruik.
- Zorg voor een extra (financiële) stimulans voor verenigingen die in hun lokalen investeringen willen doen in energiebesparende maatregelen.
- Pulse organiseerde een Webinar rond energie-efficiënte jeugdwerklokalen op 26 oktober 2022. Je kan het webinar hier opnieuw bekijken Checklist energiezuinige culturele infrastructuur — Pulse Transitienetwerk (pulsenetwerk.be)
- De energiesteun van minister Dalle is niet bedoeld voor lokale besturen of lokale verenigingen, maar enkel voor de rechtstreeks door Vlaanderen gesubsidieerde organisaties. Misschien zit er wel een WMKJ of WKJH bij die in jouw gemeente actief is?
- Lokale besturen krijgen van de Vlaamse Regering de komende jaren (2023-2025) wel extra energiesteun via de middelen van het gemeentefonds. Jij kan lokaal pleiten om die ook in te zetten voor de noden bij jeugd. De lokale besturen beslissen autonoom over de besteding.
Inspirerende praktijkvoorbeelden
In Merchtem wordt er door verenigingen gezocht naar een oplossing via het concept van 'Energie delen' via een Hernieuwbare energiegemeenschap.
Verenigingen investeren in zonnepanelen op het (grote) dag van hun lokalen en verkopen de stroom die opwekken en niet zelf verbruiken aan de gemeente via het principe van energie delen. Zo creëren ze een win-win situatie waarbij de gemeente energie kan aankopen aan een goedkoper tarief en heeft de vereniging extra opbrengsten uit de energie verkoop.
Het systeem is nog nieuw, dus voor verenigingen en de gemeente is de exacte uitwerking nog niet helemaal duidelijk, maar ze zijn wel overtuigd van de kansen die er liggen.
Stad Lokeren liet een energiescan uitvoeren bij alle jeugdlokalen door een energie-expertisebureau. Er werd telkens een plaatsbezoek gedaan en nadien per locatie een rapport geschreven met een aantal werkpunten en maatregelen die op (middel)lange termijn hun effect zullen hebben. Met middelen van de subsidielijn ‘Energieambassadeurs’ van de provincie Oost-Vlaanderen kon men 3 concrete acties om CO2-uitstoot te verminderen realiseren:
- Er werden een aantal aankopen gedaan voor de jeugdverenigingen die de werkpunten snel kunnen oplossen. Dit gaat dan bijvoorbeeld over schakelaars met timers, isolatiefolie, thermostatische kranen voor op de radiatoren.
- Jeugdverenigingen die in een bouwproces zitten (van ontwerpfase tot effectieve realisaties) konden periode beroep doen op een energiecoach.
- Er werd samen met de jeugdverenigingen en met begeleiding van Globelink een sensibiliseringscampagne uitgewerkt.
Inflatie en de gevolgen voor loon en werkingskosten
Naast de stijgende energiekosten stijgen door de inflatie ook de werkingskosten en de loonkosten.
De stijging van de loonkosten is voor de meeste organisaties meteen zichtbaar en heeft een grote impact. De loonkosten stegen in het afgelopen jaar verschrikkelijk snel. Jammer genoeg stegen de subsidies voor de lonen niet allemaal mee met de toenemende kosten. Op Vlaams niveau worden de loonkosten binnen subsidielijnen mee geïndexeerd. Bij lokale besturen hangt dat af van de manier waarop de overeenkomst is opgesteld. Niet overal is het duidelijk hoeveel van de subsidies naar loonkosten gaan en is er dus ook geen of maar gedeeltelijk een indexering voorzien.
Naast de loonkost stijgen ook de andere werkingskosten. Alles wordt duurder in aankoop. Deze gestegen kosten vallen op kortere termijn minder op, maar zullen in het geheel ook een merkbare impact hebben op de financiën van de organisatie. Organisaties die hun begroting sinds het begin van het jaar niet opnieuw berekenden kunnen zo wel eens voor verrassingen komen te staan.
Wat kan je als lokaal bestuur doen?
- Bekijk zo snel mogelijk of binnen jouw gemeente de middelen die voor lonen worden gebruikt ook mee worden geïndexeerd.
- Heb je een duidelijk zicht op welke middelen gebruikt worden voor het betalen van loonkosten?
- En volgen die de indexering?
- Zorg voor duidelijkheid voor jeugdorganisaties.
- Wordt er gezorgd voor indexering of niet?
- Wat verwachten jullie van organisaties wanneer er niet wordt geïndexeerd?
In dat geval kunnen ze minder personeel te werk stellen met het budget van de subsidies en dus ook minder taken opnemen
- Geef hen op tijd duidelijkheid voor het volgende werkjaar zodat ze zich bij het plannen kunnen voorbereiden.
