Jonge inwoners betrekken bij ruimtelijke planning en ontwerp

Kinderen en jongeren vormen een kwart tot een derde van de bevolking. Zij brengen heel wat tijd door in publieke ruimte. Om er te spelen, vrienden te ontmoeten, skaten, zich te verplaatsen, rond te hangen, te winkelen... Hoe kun je hen actief betrekken bij ruimtelijke planning en ontwerp?

4 argumenten om kinderen en jongeren te betrekken

Inhoud

Participeren is een recht

Het Kinderrechtenverdrag voorziet in het recht voor kinderen en jongeren om gehoord te worden en om hun mening te geven. Dat betekent omgekeerd dat het onze plicht is om hen te betrekken bij beslissingen en projecten die hen aanbelangen en om gehoor te geven aan de input van kinderen en jongeren.

Hun leven speelt zich er af

Kinderen en jongeren zijn sterk verbonden met hun buurt en onmiddellijke omgeving. Toch worden ze vaak niet betrokken bij planning en ontwerp van die publieke ruimte. Nochtans zijn kinderen en jongeren competent en ervaringsdeskundigen. Het lokaal bestuur is hier in veel gevallen bevoegd voor en kunnen op dit vlak het verschil maken voor en met kinderen en jongeren. Hoog tijd om kinderen en jongeren dus mee(r) aan het stuur te zetten van beleidsprocessen. In de ruimtelijke sectoren heet dit 'user based design'.

Ze zijn vaak onbevangen en empathisch

Kinderen en jongeren slagen er vaak in diverse perspectieven en belangen van groepen te benoemen en te verbinden. Ze leveren daarbij vaak een empathische en onbevangen blik op actuele uitdagingen. Ze zijn uitstekend in staat om integrerend te denken, op voorwaarde dat ze de nodige informatie en kennis op maat aangeleverd krijgen.

Kindvriendelijk beleid is sociaal beleid

Sterke participatie kan de sociale cohesie en band tussen buurtbewoners onderling versterken. Kinderen en jongeren worden op die manier betrokken op hun buurt en zullen de plek nadien ook intensiever gebruiken.

"Als je een plek voor kinderen wil, dan moet je weten hoe zij dat beleven. Het is niet omdat wij een idee in ons hoofd hebben, dat het zo moet zijn. Daarom willen we die participatie. Wij kunnen ons niet verplaatsen in hoe zij dat beleven."

Jeugdambtenaar

interview - It takes a child to raise a village

Enkele basisprincipes

Overwin koudwatervrees. Ontwerpers, planners en ambtenaren zijn het niet altijd gewoon om aan de slag te gaan met kinderen en jongeren. Van zodra die stap toch gezet wordt, geraken ze snel overtuigd van de kracht ervan.
Zet een mix van rollen en profielen in. Planning en ontwerp is een spel met vele spelers. Betrek onder meer ruimtelijke profielen, ambtenaren in sociale domeinen, politici, middenveldactoren, gebruikers en bewoners.
Plan de participatie. Ruimtelijke planning is een complex verhaal. Participatie in dat verhaal pak je best doordacht en planmatig aan. Het is immers een essentieel onderdeel van het proces.
Zet in op een evenwicht tussen kwaliteit en kwantiteit. Probeer te streven naar voldoende diepgang en een diversiteit aan perspectieven, eerder dan strikte statistische representativiteit na te streven.
Gebruik gepaste methodieken. Die aangepast zijn aan het project, de leeftijd en mogelijkheden van de jonge inwoners. Maak van bij het begin duidelijk binnen welke kaders of lijnen gewerkt kan of mag worden.
Wees idealistisch én pragmatisch. Ga voor een sterk participatief traject met uitgangspunten die voor kinderen en jongeren belangrijk zijn. Durf het proces te evalueren en bij te sturen; zodat het geheel realistisch en pragmatisch blijft.

"Dat is het fantastische aan kinderen van nu, dat die zo'n brede blik hebben. Wanneer je hen bevraagt, hebben ze het bijna nooit alleen over spelen of hun doelgroep. Die denken altijd aan de natuur, het milieu, andere mensen, mensen die zorg nodig hebben. Dat zit er altijd in. En dan is het erg dat die alleen mogen beslissen over dat speeltuintje. Die willen meer. Bevraag hen niet alleen als er een speelplein moet worden aangelegd. Doe dat ook als het verkeer verandert in een wijk."

Ontwerper

Interview - it takes a child to raise a village

Project: it takes a child to raise a village

Er is heel wat expertise rond het betrekken van jonge inwoners bij planning en ontwerp. Hoe komt het dat dit nog niet mainstream is? Dat vormde de centrale vraag in dit project. Om antwoorden te zoeken sloegen Kind & Samenleving, Bataljong en Netwerk Jeugdvriendelijk de handen in elkaar, in opdracht van Vlaanderen.

Wat hebben we onderzocht?

Hoe kunnen we beleidsparticipatie van kinderen en jongeren in planning en ontwerp mainstreamen?
Wat zijn drempels en succesfactoren voor jeugdparticipatie?
Welke ondersteuning hebben verschillende actoren nodig om beleidsparticipatie in hun werking te integreren en verankeren?

Hoe hebben we dat aangepakt?

Samenleggen van visie rond beleidsparticipatie
14 interviews met ambtenaren, planners en middenveldpartners
Brede denktank van experts die hun ervaring deelden

Wat zijn de resultaten?

Visie: drie onderdelen komen samen in een venndiagram: basisprincipes, grondhouding en kwaliteitscriteria.
Tijdslijn: het proces van een plannings- en ontwerpproject werd in een tijdslijn gegoten met verschillende fases. Dit vormt een gesprekstool.
Overzicht van inzichten en geleerde lessen.