Actieprogramma Jonge Wegweters
Jonge Wegweters wint de Vlaamse Verkeersveiligheidsprijs 2022!
Elk jaar reikt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) de Verkeersveiligheidsprijs uit. Op het jaarlijks Vlaams Congres Verkeersveiligheid kiezen de deelnemers het mooiste project uit drie nominaties. Samen met onze partner Kind en Samenleving zijn we heel trots om met ons project Jonge Wegweters de prijs voor 2022 in ontvangst te nemen. "Mobiliteit bekijken vanuit het perspectief van jongeren is interessant en ruim inzetbaar. Het project is inspirerend en vernieuwend en legt bovendien de nadruk op de actieve weggebruiker die de mobiliteitsomslag zal moeten realiseren", aldus de jury.
Bekijk hieronder het filmpje dat bij de nominatie gemaakt is:
Wat is Jonge Wegweters?
Jonge Wegweters is een driejarig actieprogramma van Bataljong en Kind & Samenleving, met de steun van Vlaanderen. We ontwikkelen een toolbox voor steden, gemeenten en de vervoerregio's om jongeren te betrekken bij het (boven-) lokale mobiliteitsbeleid en op een participatieve manier te analyseren welke impact het mobiliteitsbeleid heeft op hun autonome een duurzame verplaatsingen.
Het doel is om het verplaatsingsgedrag van jongeren in kaart te brengen samen met jongeren uit de derde graad van het secundair onderwijs. Deze data vormen de basis voor een participatietraject dat resulteert in aanbevelingen voor een duurzaam mobiliteitsbeleid op maat van jonge inwoners.
De toolbox is in opbouw, maar al beschikbaar voor wie dat wenst.
Projectoproep
In 2020 werden de steden Dilsen-Stokkem en Peer, beiden gelegen in de vervoerregio Limburg, geselecteerd voor een inspraaktraject via de scholen. In het najaar van 2021 lopen er inspraaktrajecten met de stad Mechelen en de gemeente Bornem, in de vervoerregio Mechelen.
Voor jaargang 3 zoeken we twee proeftuinen waarin het bestuur zich samen met de jeugdraad (of ander lokaal inspraakorgaan voor jongeren) engageert voor een Jonge Wegweters-traject. Stel je gemeente/stad en jeugdraad kandidaat via dit formulier en met wat geluk zijn jullie dit najaar aan de slag met Jonge Wegweters.
Inspraaktraject Jonge Wegweters
Voorafgaand wordt een zo ruim mogelijke groep jongeren betrokken bij het digitaliseren van hun routes. Via de Fietstrack voeren de jongeren hun verplaatsingen in en beoordelen de (fiets-)veiligheid van de routes. Het daaropvolgende inspraaktraject van Jonge Wegweters bestaat uit 3 sessies met eenzelfde groep. Aan de hand van verschillende actieve methodieken wordt gepeild naar hun mobiliteitsbeleving. Ze maken kennis met verschillende mobiliteitsconcepten, gaan in gesprek met de mobiliteitsambtenaar en bespreken waarom bepaalde mobiliteitskeuzes worden gemaakt en welke impact ze hebben op de leefwereld van jongeren.
Opbouw
- Stap 1: Routes digitaliseren
- Stap 2: Mobiliteitsbeleving
- Stap 3: Toekomstvisie
- Stap 4: Aanbevelingen
- Stap 5: Terugkoppeling
Aanbevelingen van Jonge Wegweters
Een greep uit de aanbevelingen van Jonge Wegweters in Dilsen-Stokkem, Peer, Bornem en Mechelen:
Betrek jongeren bij lokaal en bovenlokaal mobiliteitsbeleid.
Jongeren worden graag betrokken bij het mobiliteitsbeleid, omdat het een grote impact heeft op hun leefwereld. Toch weten lokale besturen vaak niet goed hoe ze jongerenparticipatie rond het thema mobiliteit kunnen organiseren.
Informeer jongeren correct en laat hen kennis maken met nieuwe mobiliteitsconcepten zodat ze kunnen deelnemen aan het mobiliteitsdebat. Als jongeren merken dat er echt naar hen geluisterd wordt, groeit hun betrokkenheid. Het participatieproces is tegelijk een leerproces voor je jonge inwoners. Plan een vervolgonderzoek met dezelfde groep of juist met een andere steekproef van jongeren in al hun diversiteit. Koppel de resultaten en indicatoren terug naar de jongeren.
“Bedankt om naar ons te luisteren en ons au serieux te nemen.” - Jonge Wegweter, Bornem
Ontwikkel een regionaal en verlicht fietsnetwerk langs de hotspots van jongeren.
De fietsinfrastructuur verbeteren is voor jongeren prioritair. De focus ligt op beter verlichte, (in elk seizoen) onderhouden en voldoende brede fietspaden afgescheiden van de rijbaan. Een fietsroute moet voornamelijk snel, veilig en comfortabel zijn. Ontwikkel een laagdrempelig systeem waarmee ook jongeren gebreken aan fietspaden kunnen melden en het proces van hun melding kunnen opvolgen.
Ook fietsenstallingen aan haltes en op plaatsen waar jongeren komen, is een belangrijke stap om jongeren op de fiets te krijgen en te houden. Richt een fietsstratenzone in waar verkeersregels worden gehandhaafd en de impact op kinderen en jongeren wordt gemonitord.
“Het positieve aan de mobiliteit in Peer is dat er veel fietsstraten zijn, dat er veel mogelijkheden zijn om je fiets te zetten, er is heel veel groen en vaak een goede afscheiding tussen de weg en het fietspad.” - Jonge Wegweter, Peer
Maak kruispunten en oversteekplaatsen overzichtelijk en conflictvrij.
De snelheid van het gemotoriseerd verkeer en de verkeersdrukte (voor en na school en op bepaalde hotspots) zijn de belangrijkste redenen voor het onveiligheidsgevoel bij jongeren. Ook kaarten jongeren aan dat de verschillende weggebruikers op kruispunten vaak onvoldoende zichtbaar zijn. Ze adviseren om de gevaarlijke oversteekplaatsen op te lijsten, te optimaliseren en extra veilige oversteekplaatsen, zebrapaden, lichten, fietsbruggen en – tunnels ... te installeren en verkeersstromen te ontvlechten. Maak een actieplan om alle kruispunten op het grondgebied conflictvrij te maken.
“Als je de gewestweg oversteekt moet je sowieso stoppen op de middenberm want het verkeer stopt nooit aan twee kanten tegelijk. De middenberm is gevaarlijk want er staat een verkeerspaal die het zicht hindert. Je kan niet goed zien of er auto’s aankomen.” - Jonge Wegweter, Dilsen-Stokkem
Investeer in betrouwbaar openbaar vervoer en aantrekkelijk vervoer op maat.
Jongeren klagen de onbetrouwbaarheid van het openbaar vervoer aan en ervaren drempels om het openbaar vervoer te nemen. Dit kan te maken hebben met onervarenheid in het nemen van openbaar vervoer, maar ook met het gebrek aan informatie. Zelfstandige verplaatsingen bij activiteiten ’s avonds of in het weekend zijn niet evident. Omwille van de afstand, het weer of het veiligheidsgevoel willen of mogen jongeren (vooral meisjes) zich niet met de fiets naar een fuif begeven en vragen ze vervoer op maat. Ontwikkel, test en evalueer samen met hen de mogelijkheden voor occasioneel nachtvervoer, mét thuiskomgarantie.
“Ik weet niet eens hoe het werkt om een busticket te kopen? Wij kijken nooit naar de bussen, dat is te ingewikkeld.” - Jonge Wegweter, Mechelen.
Creëer Hoppinpunten en deelmobiliteit die voldoen aan de noden van jongeren.
Voor jongeren zijn een kwalitatieve en veilige publieke ruimte en hedendaagse mobiliteitsoplossingen vaak onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een juist gelokaliseerd en goed ingericht Hoppinpunt komt tegemoet aan de nood aan wachtruimte waar jongeren kunnen, willen en mogen komen en die voor hen betekenisvol zijn.
Jongeren hebben veel vragen over deelmobiliteit en de wildgroei aan deelsystemen. Toch biedt deelmobiliteit ook voor jongeren enorme kansen om hun zelfstandigheid te vergroten en vervoersarmoede te bestrijden. Onderzoek de (potentiële) mobiliteitsnoden van jongeren en bied deelmobiliteitssystemen aan die betaalbaar en toegankelijk zijn. Gedeelde mobiliteitsmodi vormen vaak een oplossing voor de laatste kilometer na het openbaar vervoer.
“We willen dat er naast een informatiezuil ook een app komt. Deze app geeft de uurregeling en prijzen van het openbaar vervoer weer en de beschikbaarheid van deelmobiliteit bv. steps, fietsen en scooters. Er zouden ook oplaadkabels moeten komen voor de gsm. We willen graag bankjes voor mensen die moeten wachten, licht dat ’s avonds aangaat en bomen en struiken zodat het gezelliger wordt.” - Jonge Wegweter, Mechelen
Ontwerp een duidelijk leesbare en consequente verkeersruimte.
Jongeren vinden het belangrijk dat verkeersinrichting eenduidig is en de mobiliteitsruimte zo is ingericht dat gebruikers van verschillende vervoersmiddelen automatisch weten wat hun plek op de weg is. Ook verkeerssignalisatie moet voldoende duidelijk zijn. Ze vragen eenvormige en rode fietspaden zodat de plaats om te fietsen voor zowel fietser als automobilist duidelijk is. Betrek jongeren structureel bij ontwerp en evaluatie van nieuwe of vernieuwde verkeerssituaties.
Informeer en sensibiliseer alle weggebruikers over de verkeersregels.
Het is voor de jongeren niet altijd duidelijk hoe ze zich in bepaalde verkeerssituaties moeten gedragen. Bijvoorbeeld kruispunten, rotondes en pleinen zijn verwarrend. Jongeren vragen sensibilisering van alle gebruikersgroepen. Het lokale bestuur informeert, sensibiliseert en controleert best op maat van kinderen, jongeren, volwassenen, … en gaat met hen in dialoog.
Ga zelf aan de slag
De toolbox van Jonge Wegweters is in ontwikkeling. Na jaargang 3 lanceren we alle geteste methodieken in een handleiding waarmee lokale besturen aan de slag kunnen om jongeren te betrekken bij het mobiliteitsbeleid. Als tip van de sluier kan je hier al enkele methodieken downloaden.
Jonge Wegweters in de pers
Op 19 november 2021 stelden de jongeren van GO! Atheneum Klein-Brabant uit Bornem het eindrapport van Jonge Wegweters voor aan het college, de politie, jeugddienst en dienst mobiliteit. De leerlingen overhandigden 5 ludieke cadeauboxen aan de schepenen. Per schepen stopten ze er een project in vanuit hun mobiliteitsbeleving dat aansloot bij de bevoegdheden en persoonlijke interesses van elke schepen. De overgebleven projecten werden interactief voorgesteld in de vorm van een museumrondleiding. Meer beeld, tekst en uitleg ontdek je in de artikels van Gazet Van Antwerpen en HLN.
Op 29 april 2022 stelden de jongeren van het PTS Mechelen hun bevindingen rond mobiliteit voor aan Stad Mechelen. Ze deden dit in de aanwezigheid van de schepen van Mobiliteit, de schepen van Openbare Werken, de jeugd- en mobiliteitsdienst. De adviezen van de jongeren werden visueel voorgesteld in een mobiliteitsmuseum dat ze zelf in een klaslokaal opbouwden. Neem een kijkje via HLN.
Tijdens het Congres Verkeersveiligheid 2022 werd Jonge Wegweters voorgesteld door collega Wim. Bekijk de vijf stappen van een succesvol Jonge Wegweters-traject en de Q&A in de sofa bij Xavier Taveirne.
Tijdens de Bataljong-Vormingsééndaagse 2021 zette collega Wim enkele ideeën en inzichten over mobiliteitsbeleving van jongeren uit Peer en Dilsen-Stokkem op een rijtje.
